خطر کاهش طولی در بلوغ جنسی ماهی سفید (Rutilus kutum) در آب‌های ایرانی دریای خزر

نوع مقاله : ترویجی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی پژوهشکده اکولوژی دریای خزر

2 پژوهشکده اکولوژی دریای خزر

3 پژوهشکده اکولوژی دریای خزر-ساری-ایران

چکیده

ماهی سفید (Rutilus kutum) مهم‌ترین و اقتصادی‌ترین گونه از ماهیان استخوانی در آب‌های ایرانی دریای خزر بوده و بالغ بر 75 درصد از ترکیب صید سالانه را دارا می‌باشد. مقدار زی‌توده و ذخایر این گونه به‌دلیل فشار صید، بالا بودن نرخ بهره‌برداری سالانه، فقر خزانه ژنی (ناشی از 4 دهه تکثیر و بازسازی مصنوعی) و نیز تغییرات اقلیمی به‌شدت کاهش یافته و از حدود 60 هزار تن در سال 1385 به 26382 تن در سال 1398 رسیده است. برای تقابل با کاهش شدید ذخایر، استراتژی تولید مثل ماهی سفید همانند سایر آبزیان تغییر کرده و ماهیان در اندازه‌های کوچکتر از قبل به بلوغ جنسی می‌رسند. هدف این مقاله، بررسی و تعیین شاخص‌ مهم زیست‌شناسی تولیدمثل یعنی "طول ماهی سفید در زمان بلوغ جنسی" در آب‌های ایرانی دریای خزر است. طبق نتایج، طول ماهی سفید به هنگام بلوغ جنسی از 40 سانتی‌متر در دهه 1360 خورشیدی با کاهشی حدود 4 سانتی‌متر به 36/3 سانتی‌متر در سال صید 98-1397 رسیده است. تغییر در اندازه طول بلوغ جنسی محدود بوده و درصورت ادامه یافتن شرایط کنونی و بالا بودن فشار صید، جمعیت این گونه نیز همانند سایر ماهیان استخوانی و خاویاری بیش از پیش کاهش یافته و در آینده‌ای نه‌چندان دور از سبد صید صیادان حذف خواهد شد. اصلاح آیین نامه صید و بهره‌برداری از ذخایر ماهیان استخوانی و اعمال محدودیت‌های زمانی برای تلاش صیادی و رعایت سقف مجاز برداشت سالانه از جمله راهکارهای مدیریتی است که می‌تواند در راستای بهبود وضعیت ذخایر ماهی سفید در آب‌های ایرانی دریای خزر موثر باشد.

کلیدواژه‌ها